Katılım Endeksi Nedir? Hisseler Katılım Endeksine Nasıl Dahil Olur?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

2

Katılım endeksi nedir? Bir hissenin helal ve caiz olması, onun katılım endeksine dahil olduğunu mu gösterir? Günümüzde yatırımcılar, bu ve bunun gibi birçok sorunun cevaplarını merak etmektedir. Özellikle de helal hassasiyeti olan yatırımcılar, borsanın haram olabileceği kuşkusu ile yalnızca katılım endeksi kriterlerini karşılayan hisse senetlerine yatırım yaparlar. Peki, katılım endeksi nedir ve ne demektir? Borsa Endeksi ile gelin bu sorunun cevabını detaylıca inceleyim.

Katılım Endeksi Nedir ve Ne Demektir?

Günümüzde Türkiye’de birçok insan borsa üzerinde yatırım yapmaya başladı. Özellikle de 2-3 sene önce yaşanan halka arz furyası bu sayının artmasındaki en büyük etkenlerden birisi. Halka arzlar sonrasında borsa ile tanışan yeni yatırımcılar ise, kafalarında bir soru ile çıka geldiler. Uzun zamandır herkes tarafından merak edilen ve defalarca kez sorulan bu soru; Borsada yatırım yapmak helal midir? Hangi hisselere yatırım yaparsak haram yememiş oluruz. Öncelikle borsanın helal olup olmadığına bir açıklık getirmeliyiz. Bunun için “Borsa helal mi?” adlı makalemizi inceleyebilir ve aklınızdaki sorulara detaylı bir karşılık bulabilirsiniz. Peki, gerçekten de hangi hisselere yatırım yaparsak haram kavramından tamamen uzaklaşmış oluruz?

Katılım endeksi hisseleri, Borsa İstanbul içerisinde yer alan, işlem gören ve katılım finans prensiplerine aykırı bulunmayan hisselerdir. Bu hisse senetleri ise faiz bulunmayan finansman kriterlerine uygun olup olmadığına bakılması sonucu seçilir ve katılım finansı çerçevesi ile yatırımcıların karşısına çıkarılır. Yani, faiz ile ilişiği bulunmayan hisse senetleri araştırılarak yatırımcıların önüne bir endeks halinde sunulur. Helal ve haram konusunda dikkatli hareket eden borsa yatırımcıları, katılım endeksine uygun hisseler üzerinde yatırımlarını gerçekleştirerek helal olarak işlemlerini yapabilirler.

Borsa İstanbul Katılım Endeksleri Hangileridir?

Katılım endeksi, kendi içerisinde birden çok kırılım halinde oluşturulmaktadır. Bir önceki bölümde de anlattığımız gibi yatırımcılar helal olarak nitelendirilen hisseleri satın alabilir ve haram korkusu yaşamadan yatırımlarını yapabilirler. Peki, bu endeks yalnızca tek bir tane midir? Elbette hayır.

Borsa İstanbul, kendi içerisinde birden çok katılım endeksi oluşturmuştur. Konu hakkında daha fazla bilgiye sahip olmanız için bunları şu şekilde listeleyebilir ve detaylandırabiliriz:

1.     BİST Katılım TÜM (XKTUM) Endeksi

Katılım finans prensiplerine uyum sağlayan ve Borsa İstanbul içerisinde bulunan tüm hisse senetleri, XKTUM endeksi içerisinde sıralanmaktadır. Bu endeks oldukça kapsamlı bir endekstir ve katılım finans prensiplerini karşılayan tüm hisse senetlerinin performansını yansıtır. Yatırımcılar, endeks içerisinde yer alan hisse senetlerini tekli bir şekilde inceleyerek yatırım yapabilirler.

2.     BİST Katılım 100 (XK100) Endeksi

Bu endeks içerisinde yer alan hisse senetleri de katılım finans prensiplerini karşılayan hisselerdir. Özellikle de Borsa İstanbul içerisinde yer alan ve katılım finans prensiplerini karşılayan en büyük 100 şirketin performansını ölçmek amacıyla kurulmuştur.

3.     BİST Katılım 50 (XK050) Endeksi

XK100 endeksi ile benzerlik içeren XK050 endeksi, aynı şekilde finans prensiplerini karşılayan ve BİST içerisindeki yer alan en büyük 50 şirketin performansının ölçüldüğü endekstir.

4.     BİST Katılım 30 (XK030) Endeksi

XK030 endeksi, Borsa İstanbul içerisinde yatırım yapılan, katılım finans prensiplerine uygun en büyük 30 şirketin performans ölçümünün yapıldığı endeks türüdür.

5.     BİST Sürdürülebilirlik (XSRDK) Endeksi

XSRDK endeksi, katılım finans prensiplerinin yanında aynı zamanda sürdürülebilirlik prensiplerinin de dikkate alındığı şirketlerin performansını takip eden endeks türüdür.

6.     BİST Katılım Temettü Endeksi (XKTMT)

XKTMT endeksi, Borsa İstanbul içerisinde düzenli olarak temettü ödemesi yapan, katılım finans prensiplerini karşılayan şirketlerin yer aldığı endeks türüdür.

Etik yatırım alternatifleri arayan, haramdan uzak kalmak isteyen yatırımcılar, yukarıda yer alan katılım endeksi çeşitlerini inceleyerek yatırım yapabilirler. Bu endekslerin her birisi de farklı çeşitte ve sayıda hisse senetlerine sahip olarak yatırımcılarına alternatifler sunmaktadır.

Katılım Endeksine Uygun Olma Kriterleri Nelerdir?

Bir önceki paragrafımızda da detaylı bir şekilde incelemesini yaptığımız endeksler nasıl belirleniyor? Burada bulunan hisse senetleri için hangi şartlar ve durumlar incelenmektedir? Yatırım yapan birçok kişi, katılım endeksinin ne olduğu, hangi hisselerin burada yer aldığının yanında nasıl bir inceleme yapıldığını da merak ediyor. Borsa Endeksi olarak bu kriterleri de sizler için açıklamaya çalışacağız.

Günümüzde, hisse senetlerinin katılım endeksleri içerisinde yer almaları için belirli başlı kriterleri karşılamaları gerekmektedir. Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin bünyesinde çalışmalar gerçekleştiren Danışma Kurulu da özellikle bu kriterlerin belirlenmesinde büyük bir rol oynar. Kurul tarafından “Pay Senedi İhracı ve Alım – Satımı Standardı” adında bir rehber oluşturulmuştur. Bu rehber sayesinde standardın pratik uygulamaları da detaylıca görülebilir. Şirketlerin, belirlenmiş olan bu standartlara ne kadar çok uyum sağladığı da “Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu” içerisinde değerlendirilir ve bunun sonucunda da bir hisse senedinin katılım endeksi içerisinde yer alıp almayacağına karar verilir.

Danışma Kurulu tarafından oluşturulan rehbere ulaşmak için: Pay Senedi İhracı ve Alım – Satımı Standardı

Var olan bu rehber haricinde, siz değerli yatırımcılara biraz daha bilgi verebilmek için katılım endeksi kriterlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

1. İlk aşama olarak endeks döneminin başlangıcında BİST’in Alt Pazar, Ana Pazar ve Yıldız Pazarında bulunmayan, listelenmeyen şirketler eleme sürecine alınır.
2. İntifa senetleri ya da payları içerisinde diğer pay sahiplerinin aleyhine maddi imtiyazlar yer alan şirketler dahil edilmez.
3. Belirli faaliyetler, sektörler içerisinde bulunan, iş yapan şirketler dahil edilmezler. Peki, bu faaliyet ve sektörler nelerdir?
4. Alkollü içki üretimi ve ticareti
5. Faizli finans işlemleri
6. Kumar faaliyetleri
7. Çevreye zararda bulunan işlemler
8. Domuz ve mamullerinin üretimi, ticareti
9. İslami ve ahlaki değerlere aykırı yayıncılık
10. Tıbbi gayeler haricinde uyuşturucu maddelerin üretimi ve ticareti
11. İslami değerler ile uyuşmayan otelcilik, eğlence vb. faaliyet alanları
12. Sağlığa zararlı olan tütün üretimi ve ticaretinin yapılması

Bu sektörler ve faaliyetler, İslami prensiplere aykırı ve etik olmayan şekilde hareket ettikleri için kriterleri karşılayamazlar.

• Değerlendirilen şirketlerin finans tabloları da bir diğer dikkate alınan noktadır. Şirketin kazanç sağladığı gelirlerin ne kadarının katılım finans prensiplerini karşıladığı, borçların ve faizli varlıkların toplam varlıklara oranı gibi çeşitli kriterler belirli ölçütler olarak incelenir.
• Bu endekse dahil olacak olan şirketler, katılım finans prensiplerine uygun hareket edeceklerini açıkça belirtmek zorundadır. Şirketler, bu kriterler haricinde yer alan pazarlarda işlem göremezler.

Yukarıda yer alan listede katılım endeksi kriterlerini inceleyebilir ve kendi değerlendirmenizi yapabilirsiniz. Bunun yanında, henüz yeni arz olan şirketler de halka arzı sırasında endeks seçim kriterlerine uygun olup olmadığını belirtebilmektedir. Eğer uygun olarak belirttiler ise, direkt olarak endeks kapsamı içerisine alınırlar.

Katılım Endeksi Nasıl Oluşturulur?

Türkiye Katılım Bankaları Birliği ve onun bir parçası olarak yer alan, katılım finans prensiplerine uygun bir ilerleyiş gösterip gösterilmediğini denetleyen Danışma Kurulu, katılım endekslerinin oluşturulması aşamasında beraber hareket etmektedir. Hangi şirketlerin bu endeks içerisinde yer alacağı, kurul tarafından belirlenen rehbere ve standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

Katılım endeksi içerisine dahil edilecek şirketler, iki adet koşul üzerinde değerlendirilmektedir. Bunlar ise:

1. Pay Senedi İhracı ve Alım – Satımı Standardı
2. Katılım Finans İlkelerine Uygun Faaliyet Gösteren Şirketlerin Belirlenmesinde Esas Alınacak Rehber

Bu 2 şarta uygunluk durumu ise “Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu”na verilen yanıtlara göre yapılabilmektedir. Şirketler, form içerisinde bulunan bilgileri doğru ve güncel tutmalıdır. Şirketler tarafından sunulan bilgiler, direkt olarak endeksin güvenilirliği ve doğruluğu için kritik öneme sahip olmaktadır.

Katılım Endeksinin Amacı Nedir?

Birçok yatırımcının güncel olarak da yatırım yaptığı katılım endeksinin kurulum amacı nedir? Bu endeks bazı hisselere avantaj sağlayabilir mi? Katılım endeksinin var olmasının amacını sizler için şu maddeler ile açıklayabiliriz:

• Borsada yatırım yapmak isteyen kurum ya da kişilere, katılım esaslarına uygun olacak şekilde faaliyetler gösteren şirketler içerisinde bir tercih yapabilme özgürlüğü sunabilmek. Bu sayede yatırımcılar kendileri endeksleri inceleyebilmekte ve seçtikleri endekse yatırım yapabilmektedir. Çeşitlilik açısından oldukça iyi bir durumdur.
• Katılım finans sektörü içerisine katılımı teşvik edebilmek.
• Borsada yer alan şirketlerin, katılım esaslarına olan farkındalıklarının daha fazla artmasını hedeflemek.
• Şirketlerin, bu sektör içerisinde bulunan fonlama imkanlarından çok daha fazla yararlanmasını mümkün hale getirmek.

Katılım Endeksi Hisseleri Nasıl Alınır?

Katılım endeksi hisselerini satın alabilmek için yatırımcıların hafta içini beklemeleri gerekir. Bunun sebebi ise borsanın açık olduğu saat dilimlerinin bulunmasıdır. Hafta içi 09.55 – 18.10 saatleri arasında çeşitli hisse alım satım uygulamaları ve araçları üzerinden endeksleri bulabilir ve satın alabilirsiniz.

Yasal Uyarı:

Bu içerikte yer alan bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değerlendirilemez. Sadece genel bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir yatırım tavsiyesi teşkil etmez. Yatırım kararlarınızı almadan önce kendi araştırmalarınızı yapmalı ve gerekirse profesyonel bir yatırım danışmanından destek almalısınız. Bu bilgilere dayanarak yapacağınız yatırımlar tamamen kendi sorumluluğunuzdadır. Borsa Endeksi, bu içerikten doğabilecek herhangi bir zarardan sorumlu tutulamaz.